16 Aralık 2016 Cuma

Baskı Kısır Döngüsü


Ölmek için iklim değişikliğine çok da ihtiyacımız olmayan zamanlarda yaşıyor olunca COP hepimiz için çabucak geçmişte kaldı ya da biraz arka planda. Belki de bir çeşit virüslerden kurtulma yöntemi olarak, Kaan Sezyum'un deyimiyle "küresel ısınıyor". Küresele saygımız sonsuz olsa da o konuda bir şeyler yapmaya çalışılan/çalışıldığı iddia edilen COP hakkında, en azından Sivil Düşün'ün hatırına anlatmam gereken bir kaç şey daha var.
       


                                                     COP Yeşil alan çalışmalarından

Marakeş'e giderken, iklim değişikliğinden en çok etkilenen kırılgan ülkelerden olan Fas halkının zirveye yaklaşımını, ilgisini ve alternatif zirveyi takip etmekti amacım. Marakeş halkının düşüncelerini bir video ile elimden geldiğince aktarmaya çalıştım. Konuyla ilgilenen ve takip edenler olsa da çoğu COP'dan habersiz, haberi olanlar da ilgisizdi. Konuştuğum insanlar Marakeş sokaklarında karşılaştıklarım olduğundan aslında tarım ile birinci dereceden ilgili olan insanlar değil, çoğu turizme dayalı işler yapıyor bu yüzden de COP onlar için sadece daha fazla turist demek. Tarımda yaşanan krizin ise ekonomik olarak farkında olsalar da sebebi ile çok ilgili değiller.


                             
                                Marakeş'in en turistik yerlerinden Jemaa El-Fnaa meydanı.


Tarımla uğraşan Fas ve diğer Afrika ülkelerinden insanlar için durum çok daha netti. Tarım aslında Afrika ülkelerinin temel geçim kaynaklarından, Fas'ta nüfusun yaklaşık %40'ı çiftçi ve tarım işçisi ve küresel ısınmanın etkilerini doksanlardan beri gözle görülür şekilde hissediyorlar. Bu yıl Afrika'da genel ortalamaya göre %42 iki daha az yağmur yağmış, kurak alanlar gözle görebildikleri şekilde artıyor, artık uzun sağanaklar şeklinde yağmur yağmıyormuş. Kendi sözleriyle "çölde hayat sizin anlayabileceğinizden daha zor" demeleri de bundan sanırım.


 
"Çiftçiler için gelmedik, çiftçiler biziz." diyen kadın çiftçiler örgütü üyesinden bahsetmiştim. İklim değişikliğinden nasıl birebir etkilendiklerini, tarımda çalışma alanlarının kısıtlandığını, zaten azalan ve verimliliği düşen tarım alanının da şirketlerin eline geçtiğini ve kadını tarım alanından yani çalışma imkanından uzaklaştırdıklarını anlatmıştı.


                                                            Yeşil Alan Çalışmalarından.

Yeşil alanda en çok dikkatimi çeken alanlar ve oturumlar çiftçilerin özellikle kadın çiftçilerin oluşturduklarıydı. Oradan bir kazanım elde etmeden gitmemeye hepsi çok kararlıydı. Fas'ın ciddi bir yenilenebilir enerji planı (2030'da %52 yenilenebilir enerjiye geçme) ve iyi bir ulusal katkı beyanı (%32 emisyon azaltma) vardı. Bu planda durumun ciddiyeti ve ülkenin direk etkilenmesinin yanı sıra bu örgütlerin baskısının da etkili olduğunu düşünüyorum.

Alternatif zirveye ise bazı oturumlar kapalı olduğu bazılarında da ben yeşil alanda olduğumdan tek oturuma katılabildim. COP alanına uzak bir yerde, bir kaç binadan oluşan bir otelin çeşitli alanlarında yapılıyordu ve Türkiye'den de konuşmacıların olduğu güzel görünen bir program vardı. Katıldığım oturumda İspanya'dan "Alternativas" yerel direnişleri anlattı.



                                              Alternativas Yerel Direnişler Oturumu

Alternatif zirvenin oturum ve konuları çok güzel, edinilen deneyim COP'tan daha verimli ve kıymetli olsa da yeşil alan daha çekici geldi, çünkü alternatif zirve çok "tanıdıktı" ve herhangi bir noktada COP ile çarpışmıyordu.

Yerel direniş oturumundan sonra katılımcılardan biri Fas halkının karşılaştığı baskı için bir eylem yapma fikri olduğunu ve bunu Nadir(Nadir Bouhmouch, Climate March'de en dikkat çeken insanlardandı, Özgecan Kara'nın Yeşil Gazete için kendisiyle yaptığı röportaja bir daha bakın bence) ile konuştuğunu söyledi. Konu tartışılırken "Fas halkının, kraldan gördüğü baskıya karşı bir eylemin, Fas halkına baskıyı arttırabileceği endişesi" ile eylem fikrinden vazgeçildi. "Bir yandan korkun bir yandan umudun varsa iki kanatlı olursun; tek kanatla uçulmaz zaten" diyene güvenecektik ama bir kanadımız ağır bastı.

21 Kasım 2016 Pazartesi

    Sokaklardaki yansımasını izleme hevesi ile gittiğim COP22, beni umutlandıran bir kapanış yaptı. Atılan adımlarda en büyük paya, iklim değişikliğine an az etki eden ama sonuçlarından en çok etkilenen kırılgan ülkeler sahipti. Türkiye ise başlangıçtaki tavrını koruyarak görüşmelere pek katkı sağlamadı. Bu kısımları ve olabileceklere dair yorumları ben de iklim postasından takip ettim. 
    Konferansın gerçekleştiği Fas da iklim değişikliğinden en çok etkilenen kırılgan ülkelerden biri. ben de sokakta Marakeş halkına ilkim değişikliği ve COP22 hakkında ne düşündüklerini sordum. Fas halkının zirveye yaklaşımını Şuradan izleyebilirsiniz.


20 Kasım 2016 Pazar

Marakeş, COP 22 İklim Zirvesi’nden insan manzaraları – Elif Cansu İlhan

COP 22 için Marakeş’ea gelmişken “Green Zone”a uğramadan gitmek olmazdı, yeşil alandan insanlar, örgütleri ve anlattıkları…

Nora Ouchen

Nora ile birlikte
Nora Ouchen ile birlikte
Nora ile İklim Yürüyüşü’nde karşılaştık, Democratic league for women rights in Morocco ( Fas kadın hakları demokratik birleşimi) ile ellerinde testilerle yürüyorlardı. Testiler ne için dediğimde “Su için, burası çöl ve böyle giderse su bulamayacağız.” demişlerdi.
Demokratik Kadın Hakları Birleşimi, 2007’de, kadın dayanışması sağlayarak cinsiyet temelli şiddete karşı koymak için oluşturulmuş ve ülkedeki pek çok kadın ve çevre örgütünün birleşiminden oluşuyor. Nora, COP’un ilkim değişikliğini tartışmak için çok iyi bir fırsat olduğunu düşünüyor. Fas’da yapılmasının da çok önemli olduğunu çünkü Fas’ın iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkelerden olduğunu ve bu etkiyi çeşitli alanlarda yaşadıklarını söylüyor. Küresel ısınmanın etkilerinden günlük yaşamda da sıkıntı çektiklerini ama bir yandan da ekonomik olarak etkilendiklerini söylüyor. Sadece Fas değil pek çok Afrika Ülkesi küresel ısınma yüzünden çok fazla sıkıntı çekiyor diyor. “Burada küresel ısınma sıcaklığı değiştiriyor, hayır, aslında hayatta kalmamızı zorlaştırıyor” diyor.

Hemaima Wiremu

Hemaima Wiremu sol başta
Hemaima Wiremu sol başta
Hemaima Wiremu Hemaima ve Rural Women’s Assembly (Taşra Kadınları Birleşimi) ile birlikte Leshoto’dan gelmiş,
Rural Women’s Assembly Afrika’daki taşralı kadın örgütlerini birleştiren bir oluşum. “Çiftçiler için mi buradasınız?” şeklindeki saçmamsı soruma, “hayır, çiftçiler biziz.” diyor. Hemaima, burada eşitlik için olduklarını, çiftçi kadınların dünya nufüsünün büyük bir kısmını oluşturmalarına ve gıda güvencesini ellerinde tutmlarına rağmen çok zor ve riskli hayatlar yaşadıklarını, erkek egemen anlayışlar ve büyük şirketler yüzünden kendi topraklarına sahip olamadıklarını, esas üreticiler oldukları halde açlık sınırı altında kazanç elde ettiklerini anlatıyor.
51
Taşralı küçük çiftçinin ekolojik devamlılığın ve biyo çeşitliliğin garantisi olduğunu ve hükümetler tarafından desteklenmesi gerektiğini söylüyor. COP’un şirketlerle sürdürüldüğünü, ve bu şirketlerin COP’u kullanıp “Yeşil Devrim” ve “Mavi Ekonomi” gibi yanlış çözümler öne sürdüğünü söylüyor. Büyük şirketlerin, insanlığın karşı karşıya olduğu bu krizde bile, hükümetleri kendi çıkarlarına göre yönlendirdiğini, onlara yaptıklarının bdelini ödetmek, iklim çözümlerini sivil toplum odaklı hale getirmek için burada olduklarını söylüyor. “Kirleten öder” sisteminin gelecek için tek kurtuluş olduğunu söylüyor.
52
Sağdan sola Abderazzak Moutaanni, Hafssa Megouaz, ben, Hamza Saber , Mountassir Bilah Nassiny ve Naoufal Bella-El Hamouyi

Bu arkadaşlar, sağdan sola Abderazzak Moutaanni, Hafssa Megouaz, ben, Hamza Saber , Mountassir Bilah Nassiny ve Naoufal Bella-El Hamouyi. Jemaa el-Fna’da, ben de Hamza da arkadaşlarımızı beklerken tanıştık. Otobüsle sekiz saat uzaklıktaki Fes’te, Faculty of Sciences and Technologies’te öğrenciler. Hepsi mekatronik okuyor ve COP’u ve yeşil teknolojileri görmeleri için üniversiteleri buraya geliş gidiş masraflarını karşılamış.
Hamza, “insanlığın açgözlülüğünün bizi şu an yaşadığımız küresel ısınma durumuna getirdi. COP’un dünyada farkındalık yaratmak için iyi bir fırsat ama başarılı olma ihtimali yok, çünkü içinde olduğumuz politik ve ekonimik sistem bizi gelişme için susamışlığa (kapitalizm) yöneltiyor ve bir değişiklik yapmak istiyorsak sistemi değiştirip doğayı paradan daha önemli hale getirmeliyiz” diyor. Youssef Mirique Fas Kamu Spotlarında ben

Youssef Mirique

53
Youssef Mirique
Youssef, Fas devlet televizyonu için çalışıyor, biz COP’un yeşil alanında eneji tassarrufu üzerine bir kamu spotu çekerken karşılaştık. Fas televizyonlarında yayınlanacak kamu spotunda insanlardan günlük hayatlarında enerji tassarufu yapmalarını istiyorlar.
Fas kamu spotu için enerji tasarrufu anlatıyorum
Fas kamu spotu için enerji tasarrufu anlatıyorum
Youssef’e bunun yeterli olup olmadığını sorunca “değil elbette ama her alanda değişim yapmazsak çok geç olacak, zaten Fas hükümeti de yenilenebilir enerji için ciddi adımlar attı ama daha fazlası lazım” diyor.

Mohamed El Quahabi

55
Mohamed El Quahabi
Mohamed El Quahabi, Fas’ta Rabat Üniversitesi’nde mühendislik üzerine ders veriyor. Üniversiteden 20 öğrenci ile birlikte tamamen yanilenebilir enerji ile sürdürülen bir şehir tasarlamışlar. Projelerinin adı “Smart City”. Kendisi projeden oldukça memnun, hevesle anlatıyor.
Projeden sonra uzun uzun Ukrayna’da diş hekimliği okuyan oğlunu anlatıp fotoğraflarını gösterdikten sonra Türkiyeli siyasetçilerin ve ailelerinin fotoğraflarına da bakıyoruz. Daha sonra Türkiye’nin ekonomik ve kültürel gelişimine tam hakim olmadığımı farkederek bana Türkiye’de işsizliğin nasıl azaldığını ve ekonomik olarak iyiyie gittiğimizi anlatıyor, hala durumu kavrayamadığımı farkedince de sanırım bu yaz tatilinde Türkiye’ye geldiklerinde oğlunu benimle tanıştırmaktan vazgeçti. Türkiye’deki yaşam şartlarından, Fas Halkı oldukça memnun.

Youssef Alouah

56
Youssef Alouah
Youssef, 32 yaşında, Marakeşli, Almanya’da yaşıyor ve Apple’da çalışıyor. Marakeş’e ailesini ziyarete gelmiş, COP’un burada yapılacağını öğrenince de tatilini COP’a denk getirmiş ve yürüyüşü izlemeye gelmiş.
Youssef, küresel ısınma hakkında oldukça endişeli, hem Amerika’da hem burada bisikleti ile ulaşımını sağlıyor ve elinden gelen her şey yapmaya çalıştığını söylüyor. COP’dan oldukça umutlu ve Marakeş’te yapılmasından memnun. Fas’ın küresel ısınmadan en çok etkilenen ülkelerden biri olmasına rağmen Marakeş Halkı’nın iklim değişikliğinden haberdar olmadığnı, bu sayede belki haberdar olacaklarını düşünüyor.

Sascha Gabizon

Sascha Gabizon
Sascha Gabizon Bir kadın örgütleri ağı olan WECF (Ortak Gelecek İçin Avrupalı Kadınlar)’de çalışıyor.
“Dünyanın her yerinden kadınlar COP için Marekeşe geldi, çünkü hükümetlerin aldığı bütün kararların, insan haklarına, kadın haklarına ve iklime göre karar vermelerini garantilemek istiyoruz. Berta Caceres’i duymuş olmalısın, topraklarını svunduğu için öldürüldü, onlarca insan öldürüldü,, hesap verilebilirliğin sağlanmasından ve insan hakları, kadın hakları ve iklim adaletine olumsuz etkisi olmamasından çok çok emin olmak istiyoruz. Elimizde çok fazla olumlu örnek var, kadınların sürdürdüğü iklim üzerine projeler var, ödüllü projeler, burada bunarı gösterip iklim değişikliği ile bu şekilde mücadele edileceğini, neyin iyi olduğunu ve neyden kaçınmamız gerektiğini anlatmak istiyoruz.” diyor.

Widad Rafik / Jean-Baptiste Cheneval

Jean-Baptiste Cheneval (Sol başta)
Jean-Baptiste Cheneval (Sol başta)

Jean-Baptiste Cheneval-Widad Rafik Jean, yoksul ve kurak afrika ülkelerinde, iklim değişikliği ile artan çölleşme ve bunun getirdiği yoksullukla mücadele eden CARI örgütü ile çalışıyor.
Widad Rafik
Widad Rafik
Widad ise CARI’nin gönüllüsü. Widad ve Jean örgütün çalımalarını anlatıyorlar, temel olarak agroekoloji üzerine çalışıyorlar, ve Afrika’da tarımın sürdürülebilriliği için eylem, mobilizasyon, network oluşturma gibi çalışmaları var.
Adını maalesef kaybettiğim yerel gönüllü ise şöyle diyor: “Afrika gibi yerlerde yaşamak zor, sizin bunu anlamanız da zor, buarada vahalara ihtiyacımız var, vahalar olmazsa yaşayamayız ve vahalar giderek azalıyor, hemen bir çözüm bulunmazsa yaşamamız çok zor”.

Karima Bengara

Karima Bengara
Karima Bengara
Karima, 23 yaşında, üniversite öğrencisi, ingiliz dili ve edebiyatı okuyor. Devlete bağlı bir gençlik organizasyonunda gönüllü, COP yeşil alana gelen insanlarla ilgileniyor ve Fas’ın yenilenebilir enerji konusundaki hedef ve yatırımlarını anlatıyorlar. Karima, Fas’ın yenilenebilir enerji gelişiminden memnun, zaten burada yaşamak için bunu yapmaktan başka çareleri olmadığını ama dğer ülkelerin de ellerinden geleni yapması gerektiğini söylüyor.